Ο Σεφέρης πέρα από τον «χώρο του βιβλίου»
Αυτό που θέλαμε ήταν να ψάξουμε λίγο τον Σεφέρη πέρα και έξω από τη λογοτεχνία, την κριτική και τη φιλολογία. Πενήντα χρόνια από τον θάνατό του, να τον αναζητήσουμε σε ανθρώπους που επαγγελματικά δεν έχουν καμία σχέση με τον «χώρο του βιβλίου», ανθρώπους με δημόσια παρουσία, ανθρώπους από διαφορετικές γενιές και ηλικίες. Πώς διάβαζαν τον Σεφέρη στην πρώτη τους νιότη, πώς επανέρχονται στην ποίησή του στην ωριμότητά τους, ποιο ποίημα προτιμούν και γιατί.
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου μας έκανε την ιδιαίτερη τιμή να μοιραστεί μαζί μας την αγάπη της στον σεφερικό λόγο, όπως επίσης ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Κώστας Τασούλας.
Τους πλαισιώνουν επαγγελματίες από τους χώρους της υγείας, του επιχειρείν, της παιδείας, της δημοσιογραφίας, των νομικών επιστημών, των εικαστικών τεχνών.
Διαφορετικές φωνές, θερμοκρασίες, διαφορετικοί χρόνοι, διαφορετικές μνήμες και διαφορετικές προοπτικές στο μέλλον βρίσκουν εντέλει εδώ μια κοινή στέγη: τη σπάνια και ακριβή ποίηση του πρώτου ελληνικού Νομπέλ Λογοτεχνίας (1963), που υπερβαίνει κατά πολύ το στενό λογοτεχνικό πεδίο και γίνεται ζωή: σάρκα με αίμα, ατομική και συλλογική μνήμη όλων.
Η Καθημερινή / 10.10.2021
Ο Γυρισμός του Ξενιτεμένου
του Βασιλείου Παπαδάκη*
Σεφέρη είχα διαβάσει από τα μαθητικά και φοιτητικά μου χρόνια, ακόμα και σαν αναζήτηση της ελληνικής γλώσσας, εικόνων προηγούμενων δεκαετιών, αίσθηση ελληνικότητας, κομψότητας και μέτρου. Δεν προσπαθούσα να κατανοήσω, αναλύσω τόσο, όσο ήθελα να με παρασύρει ο ρυθμός και η γλώσσα, οι εικόνες που ζωγράφιζαν οι στίχοι του. Γυρνώντας από Αμερική στην Ελλάδα, πριν σχεδόν τρεις δεκαετίες, ξεφύλλισα πάλι την ενάτη έκδοση του Ικάρου (1974) που υπήρχε στο σπίτι. Διάβασα κάποια γνωστά ποιήματα, αλλά την προσοχή μου τράβηξε ένα μικρό ποίημα, όχι και τόσο γνωστό, αρχικά από τον τίτλο του: Ο «Γυρισμός του Ξενιτεμένου»: «–Παλιέ μου φίλε τι γυρεύεις; (…) –Γυρεύω τον παλιό μου κήπο»· και εκεί καθένας τοποθετεί ό,τι σέρνει στη μνήμη του, ό,τι ποθεί το είναι του.
Η εναλλαγή της αίσθησης γνωστής και άγνωστης χώρας, οι προσδοκίες, οι εικόνες, η εναλλαγή της αίσθησης ευφορίας, αναμονής και σύνθλιψης στη νέα πραγματικότητα με συνεπήραν. Στίχοι που αυτόματα ζωντανεύουν εικόνες Ελλάδας: «…γυρεύω την αρχαία κολόνα/ που κοίταζε ο θαλασσινός». Εικόνες από Σούνιο, Νάξο.
Το διάβαζα και σαν βάλσαμο καρδιάς, για να αναγνωρίσω τις σκέψεις μου, να κατατροπώσω την αγωνία. Συνειδητοποίησα σιγά-σιγά τη θεραπευτική δράση των στίχων του ποιητή/του άλλου εαυτού μου που επαναλαμβάνονται: «–Παλιέ μου φίλε ξεκουράσου/ σιγά-σιγά θα συνηθίσεις // –Παλιέ μου φίλε δε μ’ ακούς;/ σιγά-σιγά θα συνηθίσεις // –Παλιέ μου φίλε συλλογίσου, σιγά-σιγά θα συνηθίσεις». Η μελωδικότητα της γλώσσας, η επανάληψη, ένα θεραπευτικό μάντραμ, βάλσαμο ψυχής…
Ο Σεφέρης που μπορεί να συμπυκνώσει χώρο και χρόνο, να ανοίξει άλλες διαστάσεις, να ρίξει φως και σκιές. «Ο Γυρισμός του Ξενιτεμένου», για τον ξενιτεμένο της ζωής.
* Ο κ. Βασίλειος Παπαδάκης είναι MD PhD, παιδίατρος αιματολόγος – ογκολόγος, διευθυντής ΕΣΥ, Τμήμα Παιδιατρικής Αιματολογίας – Ογκολογίας ΤΑΟ, Ογκολογική Μονάδα «Μαριάνννα Β. Βαρδινογιάννη – ΕΛΠΙΔΑ», Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία».